Alles over Nutella

Groot nieuws uit onze voorraadkast. De gebruikelijke vegan chocopasta van Boerinneke heeft er concurrentie gekregen van de veel populairdere pot Nutella. Het Italiaanse merk van fabrikant Ferrero is een klassieker aan de Belgische ontbijttafel. In België worden jaarlijks 13 miljoen potten Nutella verkocht, wat neerkomt op 35.616 per dag. In bijna 1 op de 2 huishoudens komt de pot op tafel, in 78% van de gevallen bij het ontbijt. Dat zijn 24 potten per minuut. Maar de voorbije jaren kreeg de pasta veel kritiek omdat Ferrero veel palmolie gebruikt. Dat is een verzadigd vet dat de chocopasta een gladde textuur geeft, maar het is slecht voor de gezondheid omdat het het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk vergroot. Onder maatschappelijke druk maakte Ferrero pas vorig jaar bekend wat er in hun iconische pot hazelnootpasta zit. Hou je vast: liefst 50% suiker, 20% palmolie, 13% noten en de rest is melkpoeder en cacao. Tamelijk ongezien is de waarschuwing van de kwaliteitsmanager bij Ferrero die zelf tot matig gebruik aanmaande.  "We raden een portie van 15 gram aan, ongeveer een koffielepel." “Maar”, voegde hij er haast verontschuldigend en ten overvloede aan toe “we maken nu eenmaal een genotsproduct, geen dieetproduct.” Een dunne boterham met een dikke laag Nutella is dus ten zeerste af te raden. Los van de gezondheidsrisico’s staat Nutella natuurlijk ter discussie voor het massaal ontbossen om palmolieplantages aan te leggen. De palmolie van Nutella komt voornamelijk van Maleisië en Indonesië, maar ook uit Brazilië, Guatemala en Papoe-Nieuw-Guinea. Inheemse bomen moeten plaatsmaken voor de oliepalmen en die ontbossing bedreigt verschillende diersoorten, waaronder de orang-oetan - die vooral thuis is in de regenwouden van Borneo en Sumatra. Het destructieve karakter van palmolie wordt nog geaccentueerd doordat het een lange weg aflegt, voor het vermomd als shampoo, margarine of Nutella in de kast belandt. Eerst van de plantage naar de persmolen, dan naar de raffinaderij en vervolgens naar de consument, per vrachtwagen, schip, trein en vliegtuig, over de hele wereld. Na de oogst en de persing moet de olie zo snel mogelijk vervoerd worden, omdat de kwaliteit snel vermindert. En dan hebben we het nog niet gehad over kinderarbeid, maar ook andere werkgerelateerde problemen zoals uitbuiting, onveilige werkomstandigheden en inbreuken op de mensenrechten. Zara (9 jaar) krijgt 1 euro per uur en werkt 11 uur per dag, zes maanden per jaar. Ze plukt, net als tienduizenden van haar leeftijdsgenoten, hazelnoten in een regio langs de Zwarte Zee in het noorden van Turkije. Aan het einde van het schooljaar vertrekt zij met haar hele familie naar de regio om aan het werk te gaan. Ze mist daardoor enkele maanden school. Jammer. Het is onwaarschijnlijk dat je je boterham kunt besmeren met Nutella zonder hazelnoten die door kinderhanden geplukt zijn. En toch. Er is beterschap op komst. Ferrero heeft in haar Gedragscode een “zerotolerancebeleid” met betrekking tot kinderarbeid ingeschreven en heeft beloofd zich in te zetten voor het beschermen van kinderrechten in zijn hele leveringsketen. Op het vlak van palmolie heeft het bedrijf zich geëngageerd om alleen nog gecertificeerde duurzame (en traceerbare) palmolie te produceren. Ik sta meestal nogal argwanend tegenover mooie beloftes van grote ondernemingen. Meer en meer wordt aan greenwashing gedaan. Maar na al het negatieve over de Nutella-fabrikant, moeten we ook het positieve aanstippen. En dat komt uit onverwachte en onverdachte hoek. Zowel Greenpeace als WWF beschouwen Ferrero momenteel als een van de progressievere organisaties inzake palmolieaankoop. Beide organisaties erkennen dat Ferrero goed werk doet door de leiding te nemen in de zoektocht naar duurzame, fair trade-oplossingen voor het probleem van ontbossing door palmolieproductie. Ziedaar de verklaring waarom Nutella zijn herintrede heeft gedaan in onze voorraadkast. Maar het verhaal is nog niet ten einde. Met spanning wacht ik op de chocopasta van het – eveneens Italiaanse - voedingsbedrijf Barilla, vooral bekend als producent van spaghetti en aanverwante producten. Het bedrijf heeft aangekondigd de concurrentie met Nutella te willen aangaan en zo rond deze tijd een chocopasta op de markt te brengen op basis van zonnebloemolie. Barilla benadrukt dat zijn chocopasta 10% minder suiker bevat, alleen van Italiaanse hazelnoten gebruik maakt en uitsluitend beroep doet op cacao van duurzame boerderijen. Ik kijk reikhalzend uit naar de Crema Pan di Stelle. Intussen smeer ik Nutella in een dun laagje en een forse laag van Boerinneke.

De bakker van Kos

Hulde aan Dionysis Arvanitakis, beter bekend als de genereuze bakker van Kos. Hij overleed zopas op 77-jarige leeftijd. Ik kreeg hem een paar jaar geleden in het oog toen de mondiale vluchtelingencrisis op zijn hoogtepunt was. Vanuit Syrië en Afghanistan kwamen vluchtelingen via de nabijgelegen Turkse kust het kleine, Griekse toeristeneiland Kos binnen. Dionysis Arvanitakis, een plaatselijke bakker en zelf als kind ooit uitgeweken naar Australië, had intussen goed geboerd. Na zijn terugkeer van Down Under had hij voorzichtig een eerste bakkerij geopend en op vandaag runde hij samen met zijn familie wel zeven bakkerijen. De Griekse bakker kon het leed van de migranten niet aanzien en besloot om zijn groot hart te laten zien. Hij stroopte de mouwen op en bakte elke dag meer dan 100 kg brood, aangevuld met croissants en zoetigheden, om te verdelen onder de vluchtelingen. Het verhaal van deze Gutmensch raakte me en bracht herinneringen naar boven over het eiland Kos. Samen met mijn vrouw – die toen nog mijn vrouw niet was – verbleef ik er eind jaren 80 gedurende 3 weken. We hadden een eenvoudig hotel aan de rand van Kos-stad geboekt. Het ontbijt bestond uit brood met sinaasappelconfituur. De eigenares deed niks anders dan zuur kijken, herinner ik me. Maar we hadden de tijd van ons leven. Een schril contrast met de migranten waar toen nog geen sprake van was. Het Griekse eten – van tzatziki en moussaka tot souvlaki en dolmades met zoete baklava (pleonasme!) achterna - in de talrijke restaurants was spotgoedkoop. Fruit kochten we ook al voor bijna niets van een ambulante kar. In een familiaal cafeetje dronken we koude huiswijn of bestelden we de plaatselijke specialiteit, yoghurt met honing, hartelijk aanbevolen door de Grieks-orthodoxe priester die er stamgast was. Voorts herinner ik me dat je niet blootvoets in de zee kon gaan omdat zee-egels niet van toeristen houden. Dat natuurlijke sponsen (sponzen is ook correct) uit de zee als souvenir verkocht werden. En dat we tot zover mogelijk het eiland doorfietsten. Kos staat bekend als een fietseiland. Niettemin scheerden horden toeristen ons rakelings voorbij op brommers of quads en in huurauto’s. Daar had ik flink de pest in. Maar zoals mijn (reis)partner toen al zei – en nog 1000x zou herhalen in ons verder leven – ‘maak je er niet druk om , het haalt allemaal niks uit’. En gelijk heeft ze. Maar nog altijd kan ik het niet laten. 

Valentrein

Sommigen zullen gisteren wat langer in bed gebleven zijn. Daarna misschien een wat uitgebreider ontbijt genomen, wie weet met een glaasje – hier komt het verschrikkelijke woord – ‘bubbels’ aan toe. Vele leden van Groen hadden andere ochtendplannen. Zij haastten zich naar naburige stations om de pendelaars een hart onder de riem te steken. Met een ludiek Valentreinskaartje bedankten de Groenen overal te lande de reizigers die voor het openbaar vervoer kiezen. Ze koppelden er ook een duidelijke politieke boodschap aan. ‘Hoog tijd voor meer investeringen’, luidde het. En verder was het credo: ‘Stipter, schoner, goedkoper: dat is de bestemming van onze Valentrein’. Zelf ben ik maar een sporadische spoorreiziger. Zoonlief daarentegen spoort als anti-autogebruiker dat het een lieve lust is. Helaas gaat dat niet vanzelf. Neem nu zijn frequente verplaatsing van en naar zijn kot in Leuven. Er is slechts één rechtstreekse studententrein in Herentals op zondagavond en die zit keer op keer tjokvol. Sinds hij meermaals niet op de trein geraakte, breng ik hem – met de auto – naar een ander station. De dochter neemt de bus naar school. Ook zij kan nooit een zitplaats bemachtigen. Erger nog, geregeld rijdt de bus gewoon door omdat er geen mens meer bij kan. Pijnlijke toestanden uit het dagelijks leven gegrepen. Het is het bittere resultaat van de regering die de laatste jaren meer dan 3,3 miljard euro bespaarde op het openbaar vervoer. Tegelijk geeft diezelfde regering een groter bedrag, ongeveer 3,75 miljard euro, uit aan salariswagens. Met andere woorden: in dit land worden de files gesubsidieerd en het openbaar vervoer gekortwiekt. Het is de wereld op zijn kop. En toch kan het anders. Waar een wil is, is een (spoor)weg. Telkens we naar zee gaan, word ik blij van de tram. Hij houdt zoveel kustbewoners en vakantiegangers uit de auto. Hij laat je zoeven langs de zee. Een tip aan de groene partijafdelingen van Knokke tot De Panne: laat hem volgend jaar deelnemen aan de Valentijnsactie. Hij heet toch niet voor niets de Kus(t)tram.    

Groenen en boeren

Met het ontslag van minister van Allesbehalvemilieu Joke Schauvliege kwam zijdelings Vera Dua weer in het nieuws. In haar complottheorie zag Schauvliege de klimaatbetogingen als een revanche op de legendarische boerenbetoging in 2003 tegen het beleid van toenmalig minister van Milieu en Landbouw Vera Dua. De groene minister kreeg er de volle laag. Ze werd zelfs uitgescholden voor ‘groene hoer’. Het hakte er bij mij behoorlijk in. Flashback naar nog vroeger, het ronde jaar 2000. Minister Dua had aangegeven dat ze in een ronde doorheen Vlaanderen met de boeren in debat wou gaan over haar beleid. Met de plaatselijke groene partij van Herentals lieten we die kans niet liggen om de minister uit te nodigen in het hol van de leeuw. Dat hol was het plaatselijke Parochiecentrum van de landelijke deelgemeente Noorderwijk waar de boeren middels hun band met de CVP de plak zwaaiden. Een avondje waarop de minister in debat zou treden met de plaatselijke land- en tuinbouwers, dat zagen we wel zitten. Vuurwerk verzekerd omdat het Mestactieplan dat mestoverschotten moest aanpakken om de bodemvervuiling met fosfaten en nitraten tegen te gaan een hot topic was. De avond zelf, herinner ik me, was ik behoorlijk zenuwachtig. Zou – primo - de minister wel komen opdagen? Een overvolle agenda en de actualiteit van de dag zou zo maar eens roet in het eten kunnen gooien. Het zou een afknapper van jewelste en een groene vernedering zijn. Zouden – secundo -  de boeren op de invitatie ingaan? Want it takes two to tango. Zouden ze massaal thuisblijven en de ontmoeting boycotten? Of zouden ze met tractoren komen protesteren? Of de gevel van het Parochiecentrum bekladden met hun beerkar? Alle mogelijke scenario’s spookten door mijn hoofd. Ruim op tijd posteerde ik mezelf buiten aan de ingang van de zaal. En ja hoor, de minister arriveerde op het afgesproken uur en mondjesmaat kwamen de boeren toe. Niet in stoet, gewoon individueel, zonder boerenkleren of machinaal geweld. Binnen nam ik zelf strategisch helemaal achteraan plaats om het publiek te allen tijde te kunnen overschouwen. Het verwachte vuurwerk bleef uit. De minister bracht een evenwichtig verhaal waarbij ze de vermeende tegenstelling tussen milieu en landbouw wegmasseerde. Meer nog, ze stak haar sympathie voor de boerenstiel niet weg. “Ik weet hoe zwaar het boerenleven is en ben zelf afgestudeerd als landbouwingenieur”, wierp ze op. Dat hadden de boeren nu ook weer niet verwacht. Enkelen begonnen spontaan te applaudisseren, maar kregen prompt van een collega de zichtbare aanmaning om hiermee op te houden. De groene minister was immers de vijand en dat moest zo blijven. Het zou dus ook zo blijven, ondanks haar vele debatavonden op het Vlaamse platteland. En dan moest de fatale boerenbetoging nog komen…   

De groene h**r

Heeft u medelijden gehad met Joke Schauvliege toen ze ontredderd en in tranen haar ontslag als minister van Omgeving, Natuur en Landbouw bekendmaakte? Als dat niet het geval is, was de persconferentie niet geslaagd. Ze deed er nochtans alles aan om zich te vermommen als het schattige kuikentje Calimero. Hoe barbaars zijn klimaatactivisten die haar overspoelden met duizenden sms’en? Zo kon ze geen normale communicatie meer voeren. Erger nog: ze kon zelfs niet meer met haar gezin communiceren. Pure stalking werd het genoemd. Zoals – tussen haakjes - Amnesty International vele duizenden stalkers brieven laat schrijven om politieke gevangenen vrij te krijgen. Tja, en het logische gevolg is dat je gaat liegen. Overmand door externe druk en emoties gaat een minister dan voor een bevriende, boerende doelgroep de tekst van haar speech aanpassen en een complottheorie opdissen. Dat de klimaatmarsen geen spontane betogingen zijn maar wraakacties van natuurverenigingen voor de grote landbouwbetoging in – nota bene – het jaar 2003 tegen het landbouwbeleid van toenmalig Agalev-minister Vera Dua. Schauvliege was in topvorm en ze zette haar beweringen kracht bij met de bronvermelding, namelijk de Staatsveiligheid. De grote betoging waarnaar Schauvliege verwees vond plaats precies een week voor de parlementsverkiezingen van 18 mei 2003. Ik herinner het me alsof het gisteren was. En dat wil wat zeggen. Die dag kregen alle Groenen – waaronder ikzelf - en andere natuurliefhebbers allerhande de volle laag. Ik was ronduit gechoqueerd omdat onze groene minister op een spandoek werd uitgescholden voor ‘groene hoer’. Bovendien – en ongezien – stapte een collega-minister, met name Jaak Gabriëls, mee op in de manifestatie. Het verhaal wil dat hij door zowel premier Guy Verhofstadt als VLD-voorzitter Karel De Gucht gevraagd was om deel te nemen aan de ‘plattelandsbetoging’. Ook van de partij was ene Joke Schauvliege. Gevierd schrijver Tom Lanoye omschreef de betoging als volgt: “Het werd een optocht van trollen en fabeldieren die maar zelden in het openbaar optrekken en nimmer tevoren als één blok: jagers, kasteelbezitters, vissers, kantklossers, gewezen herenboeren, voorzitters van Landbouwbonden en — met toestemming van zijn VLD-top — de nadien gebuisde minister Jaak Gabriëls. Een regeringscollega van Dua! Die liep gewoon mee!” Die stoere Jaak Gabriëls vertelde achteraf dat hij dat ‘met overtuiging deed’. Meer nog: terugkijkend op de gebeurtenissen zei hij dat hij opnieuw zou meestappen. De liberale ex-excellentie en voormalig burgemeester van het Limburgse Bree is ondertussen op jaren. Zou zo iemand kunnen genieten van een rustige oude dag? En hoe moet het voort met Schauvliege? Voor u alsnog medelijden krijgt met haar, besef dan dat het ontslag voor haar een geschenk uit de hemel is. Ze hoeft de verantwoordelijkheid voor het klimaat die ze nooit nam nu ook niet meer te nemen en ze mag zich als lijsttrekker voor haar partij in Oost-Vlaanderen rustig voorbereiden op de aanstaande verkiezingscampagne. Wat een Joke!

Damhert

Het kan zo maar voorkomen dat de naam Grete – zeg maar Greet -  Remen u niks zegt. Dat is niet verbazingwekkend en zeker ook niet erg. Als Vlaams volksvertegenwoordiger heeft ze zich zelden in het nieuws weten te praten. Behalve de laatste dagen bij de aankondiging van haar politieke afscheid. Een typisch voorbeeld van een backbencher. Een grijze muis in het politieke speelveld, zou je kunnen zeggen. Toch klopt dit niet helemaal. Deze Limburgse dame is best een boeiende en veelzijdige persoonlijkheid. Op het eerste gezicht is ze weliswaar een typische cast voor haar partij de N-VA. Opgegroeid in een ondernemersfamilie – en zelf aan het hoofd van een onderneming maar daarover later meer - kreeg ze de politieke microbe te pakken in middens van Voka en aanverwante ondernemerskringen. Herinner u de uitspraak van Bart De Wever: “Voka is mijn echte baas, als Voka niet tevreden is, ben ik ook niet tevreden.” Wie echter denkt dat mevrouw Remen braafjes de opgelegde partijlijn volgde, heeft het mis. En daarmee is ze een uitzondering binnen de partij. Het getuigt van veel lef dat ze zich openlijk verzette tegen het shoppingcentrum Uplace en dat ze een petitie tekende voor het basisinkomen. Verder bepleitte ze structurele maatregelen tegen voedselverspilling, een belasting op pakjesleveringen en heeft ze speciale belangstelling voor dierenwelzijn. Net voor ik sympathie begon te krijgen voor deze dame met een (afwijkende) mening hoorde ik haar tekeer gaan tegen de vrouwenorganisatie Femma die het aandurfde om de 30-urige werkweek met behoud van loon voor te stellen. Ho maar, daar zette mevrouw Remen zich schrap. “Werken is niet vies, het zorgt voor menselijk contact en interactie”, repliceerde ze fel. “Kortom, werken is een positief iets”. Alsof Femma iets anders had beweerd. En ze voegde eraan toe: “Als je je werk en je leven als twee aparte zaken bekijkt dan klopt er gewoon iets niet”. Misschien komt het onbegrip voor minder lang werken door haar eigen situatie. Mevrouw Remen is zelf CEO van het familiebedrijf Damhert Nutrition. En daar steekt ze al haar lieve zaligheid in. “Als je je werk en je leven als twee aparte zaken bekijkt dan klopt er gewoon iets niet.”, vindt ze. “Ik heb geen hobby’s, enkel mijn werk en mijn gezin. Maar ik doe het graag en zou het iedereen aanraden”, verklaarde ze ooit. Ik zei het al, Grete Remen is een boeiend persoon. Haar onderneming is fabrikant van ‘natuurproducten en functionele voeding’. Ik ken haar vegetarische producten in de supermarkten onder de wat mij betreft wat ongelukkige naam Damhert. Principieel als we zijn kopen we ze echter niet, want ‘van zo’n boerin geen eieren’. Nu mevrouw Remen haar partij de rug toekeert en ontgoocheld uit de politiek stapt wil ik binnenkort toch overwegen om een Damhertje in onze winkelkar te leggen.