De nieuwe zijderoute(s)

Ik heb de voorbije weken mijn blik op de (binnenlandse) politiek proberen te verruimen tot de geopolitiek. Zeg maar de verhoudingen tussen de wereldmachten. Natuurlijk is deze studie letterlijk en figuurlijk ‘wereldomvattend’ en dringt zich een synopsis op. Moeilijk leek me dat niet omdat het steeds weer China was dat zichzelf als spin centraal in het wereldwijde web nestelde. Daar moest ik meer van weten. Ik kende – zoals de meeste mensen – dit onmetelijke land alleen van enkele hardnekkige mythes. Bijvoorbeeld dat de Chinezen alleen maar alles namaken en goedkoop op de markt brengen. En dat ze zichzelf aan het vergiftigen zijn omdat de industrie totaal geen rekening houdt met de gevolgen van het milieu. En dat de economie nog helemaal draait op oude technologieën en men nog nergens staat op het vlak van hernieuwbare energie. En tot slot dat de Chinezen zowat alles eten (voornamelijk dieren) wat eetbaar is. Ik kan je alvast zeggen: er klopt niets (meer) van, behalve dat laatste. Het zijn daarom ook mythes. Wat de Chinese eetgewoonten betreft, ik heb het hier bij ons al moeilijk genoeg om iets vegetarisch te bestellen bij de Chinees. Ooit koos ik maar voor een eenvoudige nasi met groenten, overgoten met zoetzure saus. Na nog maar een paar happen merkte ik toch kleine snippers vlees op. Na een levendige en opgemerkte discussie raadde de chef me aan dat ik het vlees er maar zelf moest uitpeuteren. Ik maakte hem op vastberaden toon duidelijk dat ik dat niet van plan was. Enfin, hij bracht me uiteindelijk met zichtbare tegenzin een nieuwe schotel. Sindsdien bestel ik bij een andere Chinees nummer V27 ‘Vegetarisch gerecht op 3 wijzen: Chinese omelet, groenten op Boeddhistische wijze, chap shoy en vegetarische nasi’. Genoeg gegeten, terug naar de geopolitiek. Om mij inzicht te verwerven, struinde ik het internet af en las ik achtereenvolgens de uitstekende boeken ‘De nieuwe keizer: Xi Jingping, de machtigste man van China’ (auteur: Ties Dams), ‘De nieuwe zijderoutes: het heden en de toekomst van de wereld’ (auteur: Peter Frankopan) en ‘De eeuw van XI’ (auteur: Stefan Blommaert). Het was verhelderende literatuur die steeds uitkwam bij de in 2013 gestarte ontwikkelingsstrategie van de Chinese overheid, genaamd Belt and Road Initiative, beter bekend als de nieuwe Zijderoute(s). Bekijk het geografisch niet te eng, want het overspant gigantische projecten in ondertussen meer dan 80 landen verspreid over de hele wereld, ja zelfs tot in ons land via de haven van Antwerpen. Om en bij de 1.000 miljard Euro wordt geïnvesteerd om in die landen bruggen, wegen, spoorlijnen, havens, luchthavens, pijpleidingen, energiecentrales, etc. aan te leggen, te bouwen of renoveren. Het moet de handel tussen China en de rest van Azië, Europa en Oost-Afrika versoepelen. Natuurlijk speelt er meer. China wil op die manier zijn invloed in de wereld doen toenemen. Het wil zich niet minder dan in het centrum van de macht nestelen. De nieuwe Zijderoute mag dan populair zijn, ze is ook omstreden. Landen met een zwakke economie zouden in een schuldencrisis belanden omdat China onverantwoorde leningen tegen hoge rentetarieven verstrekt. Ook zouden de aanbestedingen ondoorzichtig zijn en uitnodigen tot corruptie. Daarenboven zou China weinig oog hebben voor de schadelijke milieu-effecten van haar megaprojecten. President Xi heeft goed naar de kritiek geluisterd en heeft intussen benadrukt dat China zich zal schikken naar de regels van internationale handel inzake schuldenlast, dat het aanbesteden doorzichtig moet zijn en corruptie uit den boze is en dat de projecten bovendien groen en milieuvriendelijk moeten zijn. Hij speelt het spel slim en sluw. Maar stilaan beginnen meer en meer andere landen en hun (wereld)leiders argwanend te worden. Wat is China van plan? Wil het aantonen dat het een grootmacht is? Of wil hij de armen in de wereld helpen en een nieuwe wereldorde bouwen? Niemand die het weet. En zo blijft het land van de rijzende zon heerlijk mysterieus. En ik blijf het land kritisch bekijken. Net als mijn vegetarische nasi.